گبه چیست؟
گبه نوعی فرش دستباف ایرانی است که اغلب توسط عشایر جنوب ایران، به ویژه استان‌های فارس و بوشهر، بافته می‌شود. این فرش به دلیل داشتن پرزهای بلند، بافتی ضخیم، و طرح‌های ساده و هندسی، از دیگر فرش‌های ایرانی متمایز است. گبه‌ها به طور سنتی با پشم طبیعی و رنگ‌های گیاهی بافته می‌شوند که به آن‌ها حالتی طبیعی و دست‌ساز می‌بخشد. طرح‌های گبه معمولاً ساده، ابتدایی و بیشتر از خطوط و اشکال هندسی تشکیل شده‌اند. گبه‌ها در مقایسه با فرش‌های معمولی نرم‌تر هستند و برای استفاده در محیط‌های غیررسمی بسیار محبوب‌اند.
ویژگی‌های گبه
- پرز بلند و ضخیم: گبه‌ها پرزهای بلندی دارند که آن‌ها را از فرش‌های دیگر متمایز می‌کند و باعث می‌شود در فصل‌های سرد گرما را حفظ کنند.
- طرح‌های ساده و مینیمال: برخلاف فرش‌های ایرانی با طرح‌های پیچیده، گبه‌ها اغلب طرح‌های ساده و اشکال هندسی دارند.
- استفاده از پشم طبیعی: گبه‌ها از پشم‌های طبیعی بافته می‌شوند که باعث نرمی و دوام بیشتر آن‌ها می‌شود.
- رنگ‌های طبیعی: رنگ‌های استفاده شده در گبه‌ها اغلب از گیاهان و مواد طبیعی به دست می‌آیند.
روش‌های تضمینی شستشوی گبه
شستشوی گبه به دلیل بافت ضخیم و استفاده از الیاف طبیعی نیاز به دقت بیشتری دارد. در زیر به چند روش مطمئن برای شستشوی گبه اشاره می‌کنیم:
1. استفاده از آب سرد
گبه‌ها باید با آب سرد شسته شوند تا از تغییر رنگ و آسیب به الیاف جلوگیری شود. استفاده از آب گرم یا داغ ممکن است باعث جدا شدن رنگ‌های طبیعی و تغییر شکل گبه شود.
2. شامپو فرش ملایم
برای شستن گبه، از شامپو فرش یا مواد شوینده ملایم استفاده کنید. مواد شوینده قوی می‌توانند به پشم و رنگ‌های طبیعی آسیب برسانند. محلول شامپو فرش را به مقدار کم روی گبه اعمال کنید و سپس با برس نرم به آرامی سطح گبه را تمیز کنید.
3. شستشوی دستی
بهتر است گبه‌ها را به جای شستشوی ماشینی، به صورت دستی شستشو دهید. شستشوی ماشینی ممکن است به بافت فرش آسیب وارد کند. با استفاده از یک برس نرم و آب و شامپو، گبه را به آرامی تمیز کنید.
4. استفاده از سرکه برای جلوگیری از تثبیت رنگ
اگر نگران از دست دادن رنگ‌های طبیعی گبه هستید، می‌توانید قبل از شستشو مقداری سرکه سفید به آب شستشو اضافه کنید. سرکه کمک می‌کند تا رنگ‌های طبیعی تثبیت شده و از تغییر رنگ جلوگیری شود.
5. شستشوی نواحی کثیف
اگر گبه تنها در برخی نواحی کثیف شده، نیازی به شستشوی کامل نیست. تنها نواحی آلوده را شستشو دهید تا الیاف کمتر در معرض مواد شوینده قرار گیرند.
روش‌های تضمینی خشک کردن گبه
خشک کردن گبه پس از شستشو به درستی و با دقت بسیار مهم است تا از پوسیدگی یا تغییر شکل آن جلوگیری شود. در اینجا به بهترین روش‌های خشک کردن گبه اشاره می‌کنیم:
1. خشک کردن در هوای آزاد
پس از شستشو، گبه را در هوای آزاد و به دور از نور مستقیم خورشید پهن کنید. نور خورشید ممکن است باعث کم‌رنگ شدن رنگ‌های طبیعی گبه شود. بهترین مکان برای خشک کردن گبه جایی سایه و دارای جریان هوای خوب است.
2. استفاده از سطح صاف
گبه را روی سطحی صاف و تمیز پهن کنید تا به طور یکنواخت خشک شود و از تغییر شکل آن جلوگیری شود. بهتر است گبه را بر روی طناب آویزان نکنید، زیرا این کار ممکن است باعث تغییر شکل و کشیدگی شود.
3. جلوگیری از رطوبت زیاد
هنگام خشک کردن گبه، اطمینان حاصل کنید که تمامی بخش‌های آن به خوبی خشک شوند. باقی ماندن رطوبت در الیاف گبه می‌تواند منجر به بوی نامطبوع یا حتی پوسیدگی الیاف شود.
4. جاروبرقی پس از خشک شدن
پس از خشک شدن کامل گبه، می‌توانید با استفاده از جاروبرقی سطح آن را تمیز کنید تا پرزهای آزاد شده و مواد ریز از بین بروند. این کار به بازگرداندن ظاهر اولیه گبه کمک می‌کند.
5. چرخاندن گبه هنگام خشک شدن
برای خشک شدن یکنواخت گبه، می‌توانید در طول فرآیند خشک کردن، گبه را چند بار بچرخانید تا هر دو طرف آن به خوبی خشک شود. این کار از بوی بد و رشد قارچ جلوگیری می‌کند.
نتیجه‌گیری
گبه به عنوان یکی از ارزشمندترین دستباف‌های عشایری ایران، نیاز به مراقبت‌های خاص دارد. شستشوی دقیق و صحیح و خشک کردن مناسب گبه می‌تواند عمر این فرش زیبا را افزایش دهد و آن را برای سال‌ها به شکل نو نگه دارد. با استفاده از روش‌های شستشو و خشک کردن مطمئن، می‌توانید از زیبایی و دوام گبه خود بهره‌مند شوید.